Omstreden kunstenaar beweegt Russische rechercheur tot ontslag
Amber Dujardin − 31/07/15, 08:57
© reuters. Performancekunstenaar Pjotr Pavlenski sneed in 2014 zijn oorlel af uit protest tegen het politieke dwangpsychiatrie-beleid in Rusland.
Weinig mensen leken zoveel van elkaar te verschillen als Pavel Jasman (30) en Pjotr Pavlenski (31). De eerste was een Russische politie-onderzoeker in dienst van een land dat weinig opheeft met kritische geluiden, de tweede een kunstenaar die het bewind stelselmatig bekritiseert met shockerende performance art. Totdat Pavlenski zijn ondervrager ertoe bewoog om ontslag te nemen en zijn kant te kiezen - tot zijn eigen stomme verbazing.
De dissidente kunstenaar Pavlenski werd vorig jaar gearresteerd voor vandalisme, nadat hij autobanden in brand had gestoken op een historische brug in Sint Petersburg. De actie was bedoeld om steun te betuigen aan de protesten in Oekraïne.
Rusland wil hem daarvoor drie jaar celstraf opleggen. Volgens de Moscow Timesmoest Jasman een bekentenis zien uit te lokken bij Pavlenski, maar verliep die opdracht niet bepaald volgens plan. De gesprekken tussen de leeftijdgenoten leidden niet tot een biecht van de kunstenaar, maar tot een opmerkelijke carrièrewending van Jasman.
Rusland wil hem daarvoor drie jaar celstraf opleggen. Volgens de Moscow Timesmoest Jasman een bekentenis zien uit te lokken bij Pavlenski, maar verliep die opdracht niet bepaald volgens plan. De gesprekken tussen de leeftijdgenoten leidden niet tot een biecht van de kunstenaar, maar tot een opmerkelijke carrièrewending van Jasman.
- © reuters.Pavlenski snoerde zichzelf in 2012 letterlijk de mond uit protest tegen de vervolging van Pussy Riot.
Protest tegen corruptie
Pavlenski maakte de afgelopen jaren weinig vrienden in de Russische politiek. Hij naaide zijn mond dicht tijdens de vervolging vanPussy Riot, spijkerde zijn testikels vast aan het Rode Plein uit protest tegen onverschillige en corrupte politici en sneed zijn oorlel af om tegen het politieke dwangpsychiatrie-beleid in Rusland te ageren. Twee jaar geleden wikkelde hij zich voor een overheidsgebouw in Sint-Petersburg naakt in prikkeldraad om een persoon te symboliseren 'die gevangen zit in een repressief rechtssysteem'.
'Kunstenaar van de gerechtigheid'
Een kunstenaar die Rusland, kortom, graag achter de tralies ziet verdwijnen. Azend op een schuldbekentenis sprak Jasman daarom vorig jaar uitgebreid met Pavlenski over de aard en de grenzen van kunst. Tijdens zijn ondervragingen stelde hij zich aanvankelijk sardonisch en onzachtzinnig op. "Ik ben een kunstenaar van de gerechtigheid", zei hij spottend. "De inhoud van mijn kunst is statistiek. Ik heb een onschatbare bijdrage geleverd aan het opstellen van rapporten."
Pavlenski probeerde hem vervolgens de ideeën van kunstenaar Kazimir Malevitsj uit te leggen, waarop Jasman honend antwoordde dat het jammer was dat ze Malevitsj niet konden oproepen als getuige.
Pavlenski maakte de afgelopen jaren weinig vrienden in de Russische politiek. Hij naaide zijn mond dicht tijdens de vervolging vanPussy Riot, spijkerde zijn testikels vast aan het Rode Plein uit protest tegen onverschillige en corrupte politici en sneed zijn oorlel af om tegen het politieke dwangpsychiatrie-beleid in Rusland te ageren. Twee jaar geleden wikkelde hij zich voor een overheidsgebouw in Sint-Petersburg naakt in prikkeldraad om een persoon te symboliseren 'die gevangen zit in een repressief rechtssysteem'.
'Kunstenaar van de gerechtigheid'
Een kunstenaar die Rusland, kortom, graag achter de tralies ziet verdwijnen. Azend op een schuldbekentenis sprak Jasman daarom vorig jaar uitgebreid met Pavlenski over de aard en de grenzen van kunst. Tijdens zijn ondervragingen stelde hij zich aanvankelijk sardonisch en onzachtzinnig op. "Ik ben een kunstenaar van de gerechtigheid", zei hij spottend. "De inhoud van mijn kunst is statistiek. Ik heb een onschatbare bijdrage geleverd aan het opstellen van rapporten."
Pavlenski probeerde hem vervolgens de ideeën van kunstenaar Kazimir Malevitsj uit te leggen, waarop Jasman honend antwoordde dat het jammer was dat ze Malevitsj niet konden oproepen als getuige.
Pavlenski is een heel sterk persoon. Ik vind het fantastisch dat hij zo vurig gelooft in wat hij doet
Pavel Jasman
Cynisch steekspel
Maar wat begon als een cynisch steekspel, ontaardde gaandeweg in een dialoog over machtsverhoudingen. Tijdens de gesprekken, die Jasman tussen maart en juni 2014 met de kunstenaar voerde, keerde hij langzamerhand op zijn schreden terug. Toen hij Pavlenski geagiteerd vertelde dat hij ervan langs had gekregen van zijn meerderen omdat er nog steeds geen rechtszaak was, antwoordde de kunstenaar gedecideerd: "Dus je geeft toe dat je een stuk gereedschap bent. De regering maakt zijn mensen simpelweg tot instrument."
"Dat klopt", antwoordde Jasman.
Kort daarna legde de ondervrager zijn functie neer en schoolde zich om tot advocaat. En daar bleef het niet bij. Tot de stomme verbazing van Pavlenski vroeg Jasman het hof van Sint Petersburg of hij de kunstenaar in eigen persoon mocht verdedigen. "Pavlenski is een heel sterk persoon", zei hij onlangs in een interview met Moscow Times. "Ik vind het fantastisch dat hij zo vurig gelooft in wat hij doet."
Instrumenten
De kunstenaar was perplex. "Ik dacht eerst dat hij me op mijn gemak probeerde te stellen", aldus Pavlenksi. "Mensen die de wet handhaven zijn instrumenten, al het menselijke wordt onderdrukt... Maar veel van hen hebben twijfels of ze het goede doen, dus het menselijke element kan in strijd raken met het functionele."
Het hof wees het verzoek van Jasman eerder deze maand af omdat hij een belanghebbende in de zaak zou zijn. Maar dat de kunstenaar zijn leven heeft veranderd, bevestigt hij maar al te graag. "Ik denk dat zijn werk veel mensen kritischer heeft gemaakt, en hun wereldbeeld heeft veranderd."
Maar wat begon als een cynisch steekspel, ontaardde gaandeweg in een dialoog over machtsverhoudingen. Tijdens de gesprekken, die Jasman tussen maart en juni 2014 met de kunstenaar voerde, keerde hij langzamerhand op zijn schreden terug. Toen hij Pavlenski geagiteerd vertelde dat hij ervan langs had gekregen van zijn meerderen omdat er nog steeds geen rechtszaak was, antwoordde de kunstenaar gedecideerd: "Dus je geeft toe dat je een stuk gereedschap bent. De regering maakt zijn mensen simpelweg tot instrument."
"Dat klopt", antwoordde Jasman.
Kort daarna legde de ondervrager zijn functie neer en schoolde zich om tot advocaat. En daar bleef het niet bij. Tot de stomme verbazing van Pavlenski vroeg Jasman het hof van Sint Petersburg of hij de kunstenaar in eigen persoon mocht verdedigen. "Pavlenski is een heel sterk persoon", zei hij onlangs in een interview met Moscow Times. "Ik vind het fantastisch dat hij zo vurig gelooft in wat hij doet."
Instrumenten
De kunstenaar was perplex. "Ik dacht eerst dat hij me op mijn gemak probeerde te stellen", aldus Pavlenksi. "Mensen die de wet handhaven zijn instrumenten, al het menselijke wordt onderdrukt... Maar veel van hen hebben twijfels of ze het goede doen, dus het menselijke element kan in strijd raken met het functionele."
Het hof wees het verzoek van Jasman eerder deze maand af omdat hij een belanghebbende in de zaak zou zijn. Maar dat de kunstenaar zijn leven heeft veranderd, bevestigt hij maar al te graag. "Ik denk dat zijn werk veel mensen kritischer heeft gemaakt, en hun wereldbeeld heeft veranderd."
