Die nieuwe regels gingen drie jaar geleden
in. De inspectie bekeek bijna 30.000 ontslagaanvragen die in de eerste
anderhalf jaar van dat regime door uitkeringsinstantie UWV zijn
beoordeeld. Conclusie: er gaat veel mis.
Er
wordt maar bar weinig onderzocht of de motivatie van de werkgever om
ontslag om bedrijfseconomische redenen aan te vragen klopt. Het UWV
luistert daarbij vooral naar de werkgever en nauwelijks naar de
werknemer. De regel die voorschrijft dat een ontslagen werknemer weer in
dienst moet worden genomen als zich bij zijn oude werkgever binnen een
half jaar een passende vacature aandient, werkt niet.
Waar
bij de wetswijziging van 2015 al voor werd gewaarschuwd – de nieuwe
regels kunnen ervoor zorgen dat vaste werknemers worden vervangen door
goedkopere flexwerkers – lijkt werkelijkheid te zijn geworden.
In
de oude situatie konden individuele werknemers ontslag om
bedrijfseconomische redenen aanvechten bij de kantonrechter. Dat gaf hen
de gelegenheid hún kant van het verhaal te vertellen en het gaf de
rechter de mogelijkheid om bij de werkgever door te vragen naar de
motieven voor het ontslag.
Die route
kan onder de nieuwe regels niet meer worden bewandeld: alle zaken worden
door het UWV behandeld en dat doet dat dus niet al te best. Naar de
rechter stappen kan pas helemaal aan het einde van het traject, maar het
UWV wijst de ontslagen werknemers daar niet op en bovendien is de
termijn waarbinnen zo’n stap naar de rechter kan worden gezet erg kort.
In de praktijk komt er van die rechterlijke toets maar weinig terecht.
Geen malse kritiek
Met
haar jongste rapport stelt de Inspectie SZW de nieuwe regels expliciet
ter discussie. Zoals gezegd: geen malse kritiek, afkomstig van een
instantie die serieus moet worden genomen. Hoe anders is de reactie van
minister Koolmees van sociale zaken. In een brief aan de Tweede Kamer
legt hij de kritiek op haast achteloze wijze goeddeels naast zich neer.
Niks aan de hand hoor, schrijft hij: de procedure is evenwichtig en
zorgvuldig. Het UWV moet de procedure toetsen en daarbij gaat het
volgens Koolmees niet om waarheidsvinding.
Een
vreemde reactie. Het inspectierapport maakt genoegzaam duidelijk dat de
nieuwe ontslagregels verbeterd moeten worden. Zo heel ingewikkeld hoeft
dat ook niet te zijn. Het zou de minister sieren als hij naar die
verbetering gaat zoeken, in plaats van ‘nietes’ te roepen.
